Sporen uit het verleden

Voor veel Spanjaarden is Asturias een paradijs. Ook steeds meer buitenlanders ontdekken de schoonheid ervan. Eigenlijk was onze regio altijd al geliefd. Al duizenden jaren is Asturias bewoond. En die vroegere bewoners hebben veel tastbare sporen nagelaten.

Raadselachtig

We worden ons weer bewust van de oeroude geschiedenis van Asturias als we deze zomer culturele uitstapjes maken met visite uit Nederland. Naar de grot van San Roman bijvoorbeeld, in onze buurgemeente Cándamo. In deze grot treffen we dan wel meteen de alleroudste sporen, die je in onze buurt kunt vinden. Indrukwekkende rotstekeningen van herten, bizons, gemzen en paarden. En een raadselachtige antropomorf: een mensachtig figuur, met de hoorns van een bizon.

Handje geholpen

Experts schatten dat deze rotskunst 18.000 jaar oud is. Ongelooflijk dat de tekeningen nu nog zichtbaar zijn. Daar heeft de natuur gelukkig een handje bij geholpen. Zo’n 10.000 jaar geleden is de ingang naar de grot ingestort. Daarna is er dus duizenden jaren niemand meer geweest. Tot de archeoloog en paleontoloog Eduardo Hernández-Pacheco in 1914 de grot via een andere ingang ontdekt. Omdat de rotstekeningen zo bijzonder zijn, laat hij ze meteen heel zorgvuldig natekenen. Gelukkig maar…

Naar de gallemiezen

Zestig jaar na de ontdekking van de grot, komen er steeds meer toeristen op de beroemde rotstekeningen af. ’s Zomers gaan er elke dag honderden mensen de grot in. Dat horen we van onze opzichter Miguel, die vlakbij de grot geboren en getogen is. Rokers – en dat zijn er in die tijd nog veel – steken er rustig hun peuk op. De zo goed geconserveerde rotstekeningen dreigen hierdoor in een paar jaar naar de gallemiezen te gaan. Als archeologen alarm slaan, trekt de overheid aan de rem. Nu mogen maar 45 mensen per dag de grot bezoeken. En alleen van half juni tot half september. Helaas is de rotskunst door al die toeristen beschadigd. Gelukkig hangt er in het bezoekerscentrum een replica, gemaakt met de tekeningen die ontdekker Hernández-Pacheco liet maken.

Heilige missie

We maken nu een reuzesprong in de tijd. Naar de achtste eeuw. Dan begint er een roemruchte periode voor Asturias. Wie de geschiedenis van Spanje een beetje kent, weet dat legers uit Noord-Afrika in 711 de Straat van Gibraltar oversteken. Moros noemen de Spanjaarden ze. Het zijn Arabieren en Amazigh (die laatsten worden vrijwel altijd Berbers genoemd, maar dat is afgeleid van het woord barbaar). En deze moren hebben een heilige missie. Ze willen het Iberisch schiereiland veroveren en islamiseren. En dat gaat ze goed af. Want de tientallen kleine, Visigotische koninkrijkjes in Spanje hebben hun verdediging niet op orde.

Legende

In tien jaar veroveren de legers van Amazigh en Arabieren bijna het hele Iberische schiereiland. Tot ze in 722 in Asturias arriveren. Daar stuiten ze op het leger van Pelayo, de leider van de Asturiërs. Pelayo verslaat de moorse troepen in Covadonga, in het hooggebergte van de Picos de Europa. Volgens de legende ziet Pelayo ’s ochtends vóór de strijd losbarst, het overwinningskruis in de blauwe lucht. Een goddelijk teken dat de Asturiërs de strijd zullen winnen. Nog altijd leeft deze legende voort in de blauwe Asturiaanse vlag, met het overwinningskruis.

Keerpunt

Het succes van de Asturiaanse leider Pelayo is een belangrijk keerpunt in de Spaanse geschiedenis. Want daarmee begint de reconquista: de strijd van de christenen om het Iberische schiereiland te heroveren op de islamitische overheersers. Een strijd die na Pelayo’s overwinning trouwens nog wel even duurt. 770 jaar om precies te zijn. Pas in 1492 verlaat de laatste moorse koning zijn Alhambra paleis.

Het bekende schilderij van Francisco Pradilla y Ortiz, waarop de laatste moorse koning de sleutels van zijn Alhambra paleis overhandigt aan het Spaanse koningspaar Isabella en Ferdinand

Pre-romaans

Interessant? Of gaap je van verveling? Ik schotel jullie in een notendopje deze geschiedenis voor. Anders snap je niet waarom er in Asturias zoveel pre-romaanse kerken zijn. Kerken dus die gebouwd zijn in de achtste en negende eeuw. Zo staat in onze eigen gemeente Pravia de op-één-na oudste kerk van Asturias. Hoe die daar komt…?

Pravia als hofstad

Met de overwinning van Pelayo in 722 begint het Asturiaanse koninkrijk. Dat dijt steeds verder uit. Als Silo in 774 koning wordt, hoort bijna het hele noorden van Spanje bij het Asturiaanse rijk. Maar het hof zetelt dan nog steeds in het oosten van Asturias. Koning Silo verandert dat en maakt van Pravia zijn hofstad. Want dat ligt centraler en strategischer. Pravia ligt aan de grote Asturiaanse rivieren Nalón en Narcea, en op een kruispunt van romeinse wegen. In de eerste eeuw na Christus bestaat Pravia al en heet dan Flavium Avia.

Standbeeld van koning Silo in Pravia

Symbool

In de achtste en negende eeuw leiden de Asturiaanse koningen de strijd tegen de moorse bezetting van Spanje. Het christelijke geloof verbindt en inspireert de Asturiaanse bevolking in die strijd. Daarom laten de koningen op allerlei plekken kerken bouwen: hét symbool bij uitstek van het christendom. Zodra hij koning is, geeft Silo in 774 dan ook opdracht om een kerk te bouwen in Santianes, tegenwoordig een dorp in de gemeente Pravia. Koning Silo laat zich na zijn dood begraven in deze San Juan kerk. Helaas is de kerk zo vaak verbouwd, dat er binnen weinig meer over is van het oorspronkelijke gebouw.

In de fik

Als we in september Jans zus en tante op bezoek krijgen, is dat een mooie aanleiding om andere pre-romaanse kerken te bezoeken. (Schoon)zus Bep is historica en groot liefhebber van kerkgebouwen. En zulke oude kerken als de pre-romaanse in Asturias, vind je maar zelden.
Bij een wandeling gaan we langs bij de pre-romaanse San Pedro de Nora. De kerk is dicht. Nieuwsgierig gluren we door het sleutelgat naar binnen. Van het oorspronkelijke interieur is waarschijnlijk weinig meer over. Want tijdens de Spaanse burgeroorlog steken anarchisten deze kerk in de fik en gaat een groot deel van het gebouw verloren. Dit was trouwens niet de enige kerk die tijdens de burgeroorlog in vlammen opging…

Wat een juweel!

Twee dagen later verrast de Santa Maria del Narranco ons. Wat een juweel! Een licht gebouw, met prachtige versieringen. En wat ziet dit gebouw er na bijna 1.200 jaar nog geweldig uit. Bijna alle in steen uitgehakte versieringen zijn nog in perfecte staat. Oorspronkelijk is dit gebouw geen kerk, maar de ontvangstzaal die koning Ramiro I bij zijn paleis laat bouwen. De zaal heeft fraaie balkons op het oosten en het westen. De drie boogvensters van deze balkons fungeren al bijna veertig jaar als beeldmerk van het Asturiaanse toerismebureau.

Onverbiddelijk

Op loopafstand van dit voormalige paleis staat de pre-romaanse San Miguel de Liño. Dit is de kerk die oorspronkelijk bij het paleis hoorde. Bij een overstroming van het nu rustig kabbelende beekje, gaat in de elfde eeuw de helft van deze kerk verloren. Vanaf dat moment fungeert de ontvangstzaal Santa Maria del Narranco als kerk.
Op de muren van de San Miguel de Liño zijn nog vage overblijfselen van de oorspronkelijke wandschilderingen te zien. Het is strikt verboden om die te fotograferen. En in het portaal buiten de kerk zijn prachtige circustafrelen uitgehakt. Deze zijn in opvallend goede staat. Toch mogen we ook die niet fotograferen. De gids is onverbiddelijk. Gelukkig maar.