De betontimmermannen hebben afgelopen maand flink door gebuffeld. Nu ze ook de vloer hebben gestort, is de fundering van ons huis af. Dat is snel gegaan. Deze week beginnen de metselaars met het bouwen van de muren. Wat voor huis gaan ze maken?
Natte massa
Nog een laatste keer vallen er dikke klodders beton uit de grote kubel. Met een hark verspreidt Angel deze grijze massa over de vloer. Nauwgezet vlakt hij daarna de natte massa uit op het laatste stukje vloer van ons huis. Op de plek waar straks de slaapkamer is. Dan stapt Angel achteruit. Zijn werk aan ons huis zit erop. Jan en ik applaudisseren. Voor het eerst in een maand tijd zien we Angel breeduit lachen.
Zonder pauze
Angel steekt een sigaret op en komt naar ons toe voor een praatje. Dat is ook voor het eerst dat hij daar tijd voor neemt. Afgelopen maand heeft de serieuze voorman samen met zijn vaste Portugese maat João de funderingsmuren en de vloer gemaakt. Zelfs op vrije dagen zijn ze op de bouwplaats, zoals tijdens de Dia de Construcción (Dag van de Bouw). En ze maken lange dagen. Van ’s morgen 8.00 tot 13.00. Zonder pauze. Elke dag slaan ze ons aanbod van koffie af. Tot we het maar niet meer aanbieden.
Om 13.00 uur rijdt het tweetal met de bedrijfsauto naar een bar in de buurt, waar ze een warme maaltijd nuttigen. Als ze weer terug op bouwplaats zijn, houden ze even siësta. We horen ze snurken in de bedrijfswagen. Even tien minuten of een kwartiertje. Om 14.00 pakken ze hun gereedschap weer op en werken door tot 18.00. Weer zonder pauze. Ze werken nu nog maar negen uur per dag, vertelt Angel. Nog niet zo lang geleden waren dat nog tien uur.
Erg schaars
Met ruim veertig jaar ervaring, is Angel routinier in funderingen maken. Bouwvakkers met zoveel ervaring als hij zijn ook in Asturias schaars. Erg schaars. Pas nog probeerde een andere aannemer Angel weg te kopen bij zijn huidige baas, Victor Medero. De concurrent bood Angel het dubbele van zijn huidige salaris. Maar Angel sloeg dit aanbod resoluut af. ‘Wat heb ik aan meer geld? Ik ben gelukkig bij het bedrijf waar ik nu werk en daarom wil ik hier tot mijn pensioen blijven.’
Licht en uitzicht
Deze week beginnen de metselaars met de muren. Dan begint het echt op een huis te lijken. Jan heeft zich bij het ontwerp van ons huis laten leiden door hoe wij willen wonen. Een ruime woonkamer met open keuken op het zuidwesten, waar de zon is en het mooiste uitzicht. Hier staat straks onze houten keuken weer, die we in 2014 voor ons appartement in Amsterdam lieten maken. In het woongedeelte komen grote ramen vanaf de vloer, waardoor we veel licht en uitzicht hebben. Mocht de zon wat al te uitbundig schijnen, dan kunnen we houten luiken voor de hoge ramen schuiven. Vóór het woongedeelte komt een overdekt terras, over de volle breedte van het huis. De slaapkamer, badkamer, bijkeuken en berging liggen aan de noordoostkant van het huis.
Welke materialen?
Jan had het ontwerp van ons huis vrij snel af. Maar het duurde bijna een jaar voordat we eruit waren welke materialen we wilden gebruiken. Tijdens dat jaar veranderden onze ideeën en daarom ook de keuze voor materialen.
Energievrek
Toen we serieus gingen nadenken over ons eigen huis, dachten we aan een leven off the grid. Geen aansluiting op het net, maar zelf elektriciteit en warm water maken met de energie van de zon. Maar in de winter is er veel minder zon en leveren de zonnepanelen en heatpipes (zonnecollectoren) dus weinig stroom en warm water. En dan hebben we juist meer behoefte aan stroom (donkere dagen) en warm warm (vloerverwarming). Zelfs een energievrek redt het dan niet zonder grote batterijen voor stroom en houtstook voor de warmte. We zijn best zuinig met energie, maar kampioen energievrek is niet echt onze droom. En voor batterijen en houtstook voelen we ook weinig. Maar het idee van zelf energie opwekken, brengt ons wel op het spoor van het passiefhuis.
Luchtdicht
Het begrip passiefhuis bestaat al bijna een halve eeuw. Dus al lang vóór de klimaatcrisis en torenhoge energieprijzen. Simpel gezegd is een passiefhuis een huis waar je comfortabel woont maar toch weinig energie verbruikt. Omdat je het dak, de muren, ramen en vloer supergoed isoleert, het huis luchtdicht maakt en alle warmte uit de lucht haalt die je ventileert.
In december 2018 gaan we met het ontwerp van ons huis naar twee Asturiaanse aannemers die een passiefhuis kunnen bouwen. Als we hun offertes krijgen, schrikken we niet alleen van hun prijs, maar ook van hun bouwwijze. Beide aannemers combineren houtskeletbouw met allerlei lagen kunststof materiaal om het huis water- en luchtdicht te krijgen. Alleen al bij de gedachte aan zo’n luchtdicht huis vol kunststof krijgen we het Spaans benauwd. Voor ons geen passief huis.
Een huis dat ademt
Natuurlijk willen we wel een goed geïsoleerd huis. Maar we willen ook een damp-open huis, dat ademt en een gezond binnenklimaat heeft. Daarom willen we zo min mogelijk kunststoffen gebruiken en zoveel mogelijk natuurlijke materialen. Op de muren komen bijvoorbeeld niet de standaard gipsplaten, maar leemstuc. Dit houdt de luchtvochtigheid in huis vanzelf op peil.
Ook moet de bouwwijze niet te ingewikkeld zijn, vindt Jan. Al die verschillende lagen die aannemers hier bij het passiefhuis gebruiken, maakt de kans op bouwfouten groter. Beter is het om gewoon stenen te stapelen, zoals ze hier vooral doen.
Lavablokken
Met ons verlanglijstje komt Jan terecht bij BouwGezond van Ronald Bosma. Hij is de Nederlandse importeur van Duitse bouwblokken, die superlicht zijn omdat ze gemaakt zijn van lava. En ze isoleren bijna net zo goed als de vacht van een ijsbeer. Een muur van 36 centimeter dik is meer dan voldoende om de winterse kou te weren. Met de dikke Duitse bouwblokken heb je geen spouw meer nodig. Alleen aan de buitenzijde een afwerking met kalkstuc. Een natuurlijk materiaal dat het vocht buitenhoudt maar het huis wel laat ademen.
Nul expertise
In de zomer van 2019 lijken de Duitse lavablokken het ei van Columbus. We willen ze dan gebruiken voor ons huis. Maar het duurt dan nog twee jaar vóór we echt gaan bouwen. Twee jaar waarin we als Don Quijote in gevecht zijn met bureaucratische molens. Maar ook tot andere inzichten komen. In onze regio is er nooit iets gebouwd met de dikke Duitse lavablokken. Er is dus nul expertise mee. En ze zijn hier ook niet verkrijgbaar. We hadden de blokken natuurlijk best kunnen importeren. Maar er is een prima alternatief beschikbaar: Ytong kalksteenblokken van 36,5 centimeter dik. Daar bouw je op dezelfde manier mee als met de Duitse lavablokken. Dus zonder spouwmuur. OK, de isolatiewaarde van Ytong is wat minder dan van de Duitse blokken. Maar de temperatuur in Loro zakt maar zelden onder nul. Dus het kan ook best iets minder. En met Ytong hebben aannemers in onze regio al wel wat ervaring. En dat vinden we toch wel een geruststellende gedachte.
In een volgende blog vertellen we weer wat meer over het huis.
Fijn dat het nu opschiet. En ook fijn én handig dat Jan zoveel bouwkundige kennis en ervaring heeft.
Als architect en communicatieadviseur vullen we elkaar goed aan. En we leren van elkaar. Ik leer steeds meer over hoe je een huis bouwt en Jan gaat steeds beter Spaans spreken.
Dat gaat lekker. Maar ik juich niet voor ik kan zeggen: “jullie kunnen het dak op”
Ha, ha. Dat gaat nog wel even duren…
We proberen in ons achterhoofd te houden dat de aannemer gezegd heeft dat hij een jaar nodig heeft. Stiekem hopen we dat het sneller gaat.
Mooi dat het zo snel opschiet! Dat een passiefhuis daar niet lukt is jammer. Ik ben benieuwd hoe in NL een passiefhuis gebouwd wordt. Dat ga ik nakijken. Zonder spouwmuur ook bijzonder. Kortom een uitdaging. Als ik zelf een nieuwbouw huis zou kunnen neerzetten dacht ik tot nu toe aan een strobalen huis in een houten frame. Maar ik begrijp van jullie dat je gaandeweg van gedachten kunt veranderen :-).
Ik heb zelfs een diploma strobaalbouw, Alex. Stro is een heel mooi materiaal: duurzaam, natuurlijk en hernieuwbaar. In NL zouden we hier waarschijnlijk wel voor kiezen. Maar hier heb je drie hordes. Er is hier geen stro en er is ook geen enkele aannemer die ervaring heeft met strobouw. De aannemerij loopt hier niet voorop met innovatie. Maar de belangrijkste horde is de bureaucratie. Waarschijnlijk zou de bouwvergunning dan nog veel langer op zich laten wachten. We hebben nu een compromis gevonden in zoveel mogelijk natuurlijke materialen die hier verkrijgbaar zijn en waar de aannemer mee werken wil. Als materiaal uit Catalonie of Baskenland moet komen waar ze innovatiever zijn in duurzaam bouwen, dan is dat voor de aannemer hier of hij het in China moet bestellen.
Groetjes, Jan
Wat goed zeg, dat het zo ver al is en heel leuk dat jullie zoveel vertellen over alle bouwtechnische zaken. Daar leren we wat van! Hartelijke groeten van Harry en Wies
Hoi Harry en Wies, we houden ons nog een beetje in met de technische details. Anders haken veel volgers misschien af. Leuk dat jullie die informatie interessant vinden. Ik hoop dat jullie ook nog een mooie oogst hebben… Groetjes
Goed dat er nu echt schot in de zaak zit. Hopelijk houdt deze voorspoed aan!
We zijn blij dat het tot nu toe vlot ging, maar de vaart zal ook wel eens minder zijn. Vandaag is er bijvoorbeeld niet gewerkt. We accepteren maar dat het gaat zoals het gaat, Els.
Ha Jan en Nanny,
Wat een goed doordachte en weloverwogen project is het ontwerp en de bouw van jullie huis! Wat een opluchting dat de bureaucratische rompslomp voorbij is en dat de bouw voorspoedig gaat. Het lijkt mij een modelwoning voor wie zo’n huis in Asturias wil bouwen! En ook jullie (moes)tuin is een voorbeeld voor iedere geïnteresseerde!
Ikzelf verhuis over twee weken naar Los Piñeros (Valdés) en verheug mij er enorm op. Ook word ik af en toe bevangen van nostalgie over wat ik allemaal achterlaat. Mijn huis is in principe klaar. Ik hoef er nog weinig aan te doen (dacht ik). Alleen moet ik zorgen voor een goede internetverbinding en ik heb van de buren begrepen dat dit heel goed mogelijk is. Verder zal ik veel moeten doen aan de tuin. Ik heb lang niet zoveel grond als jullie hebben en ik zal een vrachtwagen met (biologische) aarde moeten laten komen om te kunnen tuinieren. Als ik er eenmaal zit, zijn jullie altijd welkom en zal ik jullie zeker een keer komen opzoeken om de vorderingen in Loro te aanschouwen. Veel succes!
Theo
PS. Ik had al een reactie geschreven, maar die is om onverklaarde redenen verdwenen.
Bedankt voor je compliment, Theo.
Jouw verhuizing komt nu heel dichtbij. Ik kan me voorstellen dat je ook wat weemoedige gevoelens hebt bij je vertrek. Dat herkennen we. Maar we zijn heel gelukkig met onze keuze en hopen dat jij dat straks ook bent.
Nos vemos en Asturias. Hasta luego